UMD Catalyst Grant: €15.000

Samenvatting: Defecten in de vetstofwisseling leiden tot ernstige erfelijke ziekten die bij de patiënten hart- en spierzwakte veroorzaken. Vooral patiënten met zogenaamde VLCAD-deficiëntie (VLCADD), de meest voorkomende deficiëntie van de lange-ketenvetten, ervaren ernstige hart- en spierproblemen die levensbedreigend kunnen zijn en die de kwaliteit van leven verminderen. VLCADD wordt gedetecteerd in de hielprik voor pasgeborenen, maar ondanks deze vroege opsporing kunnen patiënten nog steeds hart- en spierproblemen ontwikkelen, en we begrijpen niet goed waarom. Om dit goed te onderzoeken hebben we goede ziektemodellen nodig. Met dit project willen we zulke ziektemodellen ontwikkelen. Hiervoor gebruiken we stamcellen die gemaakt zijn uit huidcellen van patiënten, en die we kunnen omzetten in menselijk spierweefsel. Ook zullen we een nieuwe DNA techniek toepassen waarmee we het VLCAD probleem herstellen. De combinatie van stamcellen en DNA-technieken zal ons naar verwachting in staat stellen om aan te tonen hoe spierzwakte in patiënten met verstoorde vetafbraak ontstaat.

UMD Catalyst Grant: €15.000

Samenvatting: Patiënten met ureumcyclus defecten (UCD) kunnen levensbedreigend ziek worden door hun stofwisselingsziekte. Daarom wordt een noodplan gebruikt om dit te voorkomen. Op dit moment wordt voor iedereen afzonderlijk een noodplan gemaakt. Daarbij kan het zijn dat dit plan niet bijgewerkt is (bijvoorbeeld naar het huidige gewicht) of dat dit plan niet aanwezig is in een ander ziekenhuis. Dit geeft het risico dat onduidelijk is wat in geval van nood moet worden gedaan voor de stofwisselingsziekte. Dit project heeft als doel overeenstemming te bereiken over een algemeen noodplan voor UCD-patiënten. Dit noodplan zal digitaal beschikbaar worden via de website www.emergencyprotocol.net. Via deze website kunnen artsen en patiënten/families zelf een noodplan maken in 10 verschillende talen, waarbij de infusen en medicatiedoseringen automatisch worden berekend. Zo is er altijd een plan beschikbaar. Dit helpt voor een snelle en veilige behandeling, ook wanneer iemand in een ander ziekenhuis komt, bijvoorbeeld tijdens vakantie.

UMD Catalyst Grant: €15.000

Samenvatting: Leigh Syndroom (LS) is een zeldzame en ernstige stofwisselingsziekte waarbij de “mitochondrieën”, de energiecentrales van de cel, niet goed werken. Dit leidt tot een verlaagde energieproductie en uiteenlopende symptomen zoals spierzwakte, hersenafwijkingen en een vertraagde lichamelijke ontwikkeling. Op dit moment is er onvoldoende kennis van het LS-ziekteproces. Dit heeft tot gevolg dat er nog geen behandelingen zijn die het LS-ziekteproces afremmen. Om LS beter te kunnen begrijpen is er een diermodel ontwikkeld, de “Ndufs4-/- muis”. Deze muis heeft soortgelijke symptomen als LS-patiënten en wordt normaliter gehuisvest en onderzocht bij 22°C. In dit onderzoek wordt nagegaan of de energiestofwisseling verbetert en ziektesymptomen verminderen wanneer Ndufs4-/- muizen worden gehuisvest op een hogere, voor muizen meer normale, temperatuur van 26°C. Indien verbetering optreedt, zou deze relatief eenvoudige interventie misschien de basis kunnen vormen voor een behandeling van LS-patiënten.

UMD Catalyst Grant: €15.000

Samenvatting: Malaat Dehydrogenase 2 (MDH2) deficiëntie is een uiterst zeldzame stofwisselingsziekte die een ernstige aandoening van de hersenen veroorzaakt en waar nog geen medicijn voor is. Recent is een nieuw medicijn, genaamd triheptanoin, getest op één patiënt met deze ziekte, met veelbelovende resultaten. Hoewel is gebleken dat triheptanoin bij deze en verschillende andere stofwisselingsziekten kan leiden tot vermindering van symptomen, is nog niet bekend hoe het precies werkt. Dit omdat er nog geen preklinische studies zijn gedaan naar de werking. Daarom wordt in dit project voorgesteld om triheptanoin toe te dienen aan gekweekte cellen waarin MDH2 deficiëntie is nagebootst, en het effect hiervan op het metabolisme van de cel te analyseren in vergelijking met gezonde cellen. Zo hopen we meer inzicht te krijgen in hoe triheptanoin precies te werk gaat en of het een effectief medicijn zou kunnen zijn voor MDH2 deficiëntie, en mogelijk andere stofwisselingsziekten.

UMD Catalyst Grant: €15.000

Samenvatting: Stofwisselingsziekten zijn helaas nog steeds één van de belangrijkste doodsoorzaken bij kinderen onder de 15 jaar. Dit wordt mede veroorzaakt door de het ontbreken van effectieve therapieën. Eén van de doelstellingen van het UMD is dan ook het vinden van nieuwe therapeutische targets voor het ontwikkelen van nieuwe behandelmethoden. Het doel van dit project is om deze nieuwe therapeutische targets te identificeren voor aangeboren aandoeningen van glycosylering en glycogeen stapelingsziekten. Veel van deze ziekten uiten zich door defecten in de hersenen en in de skeletspieren. Met behulp van een innovatieve sequencing techniek wordt er in gekweekte cel modellen van deze weefsels gezocht naar therapeutische targets in genen die betrokken zijn bij deze ziekten. Door deze targets te blokkeren op het niveau van pre-mRNA splicing zullen veranderingen aan het mRNA plaatsvinden die leiden tot verhoogde expressie van het werkzame eiwit dat mist bij patiënten met deze ziekten.

UMD Catalyst Grant: €15.000

Samenvatting: Hereditaire fructose intolerantie (HFI) is een erfelijke stofwisselingsziekte, waarbij de verwerking van fructose (vruchtensuiker) verstoord is. Momenteel bestaat de behandeling van HFI uit een streng fructose-beperkt dieet. We hebben recent aangetoond dat volwassen HFI-patiënten een toegenomen vetstapeling in hun lever hebben, ondanks een fructose-beperkt dieet. We denken dat een abnormale versuikering van eiwitten verantwoordelijk is voor dit probleem. We hebben van andere stofwisselingsziekten geleerd dat deze abnormale versuikering omzeild kan worden door het geven van mannose, een speciale suiker. Het doel van deze studie is om er achter te komen of mannose ook effectief is in HFI. Voordat we patiënten gaan behandelen, willen we dit eerst testen in muizen die hetzelfde defect hebben in de verwerking van fructose. We verwachten dat behandeling met mannose zal leiden tot normalisering van de versuikering van eiwitten en het verdwijnen van vet uit de lever.

UMD Catalyst Grant: €14.734

Samenvatting: Erfelijke stofwisselingsziekten (ESZ) zijn ieder op zich zeldzaam, maar vormen gezamenlijk een grote ziektegroep. Inspanningsintolerantie is een belangrijk probleem bij een groot aantal ESZ. Hierdoor worden patiënten vaak ernstig gehinderd in normale dagelijkse activiteiten, werk en sport. Omdat inspanningscapaciteit moeilijk te meten is, is het lastig hier inzicht in te krijgen en dit te verbeteren. In dit project ontwikkelen en testen we een nieuwe manier om inspanningscapaciteit te meten, met behulp van een nieuwe inspanningstest. Deze test meet de hoeveelheid zuurstof die verbruikt wordt en de hoeveelheid die opgenomen wordt door het lichaam tijdens inspanning. Het verschil is de ‘zuurstofschuld’, een maat voor de inspanningsintolerantie. Op basis van de inspanningstestresultaten kan een specifiek trainingsprogramma worden ontwikkeld voor de individuele patiënt. Ook kan met deze test worden bepaald welke geneesmiddelen of voedingssupplementen het inspanningsvermogen kunnen verbeteren. Tenslotte kan de test helpen een stofwisselingsziekte sneller te diagnosticeren bij patiënten met onbegrepen inspanningsintolerantie.

UMD Catalyst Grant: €10.000

Samenvatting: In 2011 is het handboek “Dieet bij metabole ziekten” gepubliceerd. Dit was het eerste Nederlandse boek waarin de dieettherapie voor stofwisselingsziekten uitgebreid werd beschreven. Het boek is tot stand gekomen door een grondige samenwerking tussen diëtisten en artsen van verschillende academische ziekenhuizen. Een deel van de aanbevelingen zijn inmiddels achterhaald. Met dit initiatief willen we dit veelgebruikte handboek updaten met als doel dat alle patiënten de best mogelijke kwalitatieve zorg krijgen aangeboden.

UMD Catalyst Grant: €19.885,00

Samenvatting: Zowel theoretisch kennis alsook praktijkervaring is cruciaal voor medisch en laboratorium professionals bij de vroegtijdige herkenning van patiënten met IMD (Inborn metabolic diseases). Gezien de zeldzaamheid in voorkomen, is de kans dat de professional met alle individuele cases van de verschillende IMD te maken krijgt, in de praktijk nihil. De internationale case database IMD (CDB-IMD) die wij voornemens zijn te bouwen, komt aldus tegemoet aan een behoefte en maakt alle in de internationale classificatie van IMD (ICIMD) 2020 beschreven ziekten op termijn als cases toegankelijk in een vastomlijnd format. Hierdoor kan de professional kennis nemen van de verschillende IMD die variëren van veelvoorkomende tot ultra-zeldzame ziekten alsook met cases die een IMD-achtige presentatie hebben. Alle gebruikers van de CDB zullen worden uitgenodigd om interessante casuïstiek te submitten die zal worden beoordeeld door een of meerdere experts voordat de case definitief in de CDB geplaatst wordt. De CDB zal via een QR code gekoppeld worden aan een nieuw IMD handboek dat in 2020-2021 het licht zal zien.
Deze CDB is aldus voor de genoemde professionals naast bestaande handboeken/databases, een nieuw educatief hulpmiddel om beter inzicht te krijgen in de afzonderlijke IMD. Dit draagt bij aan een betere herkenning van/inzicht in het beloop en ervaring met behandeling van de IMD. De CDB kan niet alleen als kennisdatabase maar ook als onderwijstool worden gebruikt en middel voor professionals om hun kennis internationaal te kunnen delen wat samenwerking bevordert.
De casuïstiekdatabase hanteert het internationaal classificatiesysteem (ICIMD) en zal op grond van de AVG wetgeving toegankelijk zijn voor professionals.

UMD Catalyst Grant: €9.764,70

Samenvatting: Pyridoxine-afhankelijke epilepsie (PDE) is een zeldzame metabole aandoening waarvan weinig lange termijn follow-up bekend is, omdat de genetische oorzaak pas in 2006 is ontdekt. Dit bemoeilijkt begeleiding van patiënten en familie omtrent prognose en de toekomst. Om het ziektebeloop te kunnen onderzoeken, heeft het PDE consortium, een internationaal samenwerkingsverband, een PDE register opgezet waarin data omtrent het ziektebeloop worden verzameld. Middels het online PROM (‘patient-reported outcome measures’) portaal KLIK willen wij deze dataverzameling uitbreiden door de gezondheid-gerelateerde kwaliteit van leven (HRQOL), het participeren in het dagelijks leven en het psychosociaal functioneren te onderzoeken. Een website zal gebouwd worden waarin (gestandaardiseerde) vragenlijsten aan patiënten aangeboden zullen worden. De resultaten van dit project zullen gebruikt worden voor updates van richtlijnen en helpen in het beter counselen van patiënten en familie. Uiteindelijk hopen wij dat dit onderzoek zal helpen om PDE in de hielprikscreening te includeren.

UMD Catalyst Grant: €7.500,00

Samenvatting: Door nieuwe genetische technieken worden steeds vaker mutaties gevonden waarvan niet duidelijk is of ze de oorzaak zijn van een metabole ziekte. In dit project willen de onderzoekers een gistmodel beschikbaar maken om de ziekteoorzaak te onderzoeken van twee metabole ziekten in de groep Congenitale Defecten in de Glycosylering (CDG), waarbij de standaard screening voor CDG normaal is.

UMD Catalyst Grant: € 15.000,00

Samenvatting: Metabole ziekten zijn vaak ernstige, moeilijk behandelbare erfelijke ziektes in de stofwisseling van de cel. Het is lastig om voor elke afzonderlijk zeldzame metabole ziekte een aparte behandeling te ontwikkelen. Omdat bijna alle stofwisselingsprocessen (deels) in de lever plaatsvinden stellen wij voor een algemene behandeling en (lever)ziektemodel te ontwikkelen voor veel verschillende metabole ziekten.
Hiervoor willen we levercellen in het laboratorium vermeerderen om de zieke leverfunctie van patiënten te bestuderen en te verbeteren. Dat is nu nog niet mogelijk; levercellen kunnen niet goed vermeerderen en stamcellen worden geen echte levercellen. In ons onderzoeksinstituut is een methode ontwikkeld om foetale levercellen goed te laten vermeerderen. Wij willen deze techniek optimaliseren om ook levercellen van kinderen en volwassenen te laten vermeerderen terwijl ze hun leverceleigenschappen behouden. Hiermee hopen we een nieuwe levercelbron te ontwikkelen om de zieke leverfunctie van patiënten met metabole ziekten te bestuderen en te herstellen met transplantatie van gezonde levercellen.

UMD Catalyst Grant: €20.000,00

Samenvatting: Pyridoxine-afhankelijke epilepsie (PDE) is een metabole ziekte waarbij het aminozuur lysine niet afgebroken kan worden. Indirect ontstaat er hierdoor een gebrek aan vitamine B6 (pyridoxine). PDE patiënten hebben vanaf de geboorte epileptische aanvallen en zullen, zonder behandeling, een verstandelijke beperking ontwikkelen. Behandeling voor PDE bestaat uit grote hoeveelheden vitamine B6, aangevuld met een speciaal dieet, en moet zo vroeg mogelijk gestart worden om onherstelbare verdere schade in de ontwikkeling te voorkomen. Helaas wordt behandeling vaak te laat gestart omdat de juiste diagnose niet snel genoeg gesteld wordt. Testen op PDE in de hielprikscreening zou hier een oplossing voor zijn. Eerder was er geen geschikte bloedtest beschikbaar, maar met een nieuwe laboratoriummethode is nu een stof ontdekt die dit wel mogelijk zou maken. In dit voorgestelde project willen we verder onderzoek doen naar deze nieuwe stof en hiermee de eerste stappen zetten om ook op PDE in de hielprikscreening te kunnen testen.

UMD Catalyst Grant: €10.000

Samenvatting: Sinds 2008 wordt gescreend op de stofwisselingsziekte Tyrosinemie type 1 (TT1) door het stofje succinylaceton (SA) in hielprikbloed te meten. Kinderen met een te hoog SA worden doorgestuurd naar het ziekenhuis voor verder onderzoek. Sommige kinderen hebben inderdaad TT1, maar sommige kinderen ook niet. Anderzijds is er een kind met TT1 gemist, waardoor dit kind leverkanker heeft gekregen. In dit onderzoek willen we onderzoeken of het mogelijk is om de screening voor TT1 te verbeteren. Hiervoor kijken we of bijvoorbeeld een lagere afkapgrens van SA in het hielprikbloed gebruikt moet worden om geen kinderen te missen en of met een combinatie met andere stofjes beter voorkomen kan worden dat kinderen onterecht naar ziekenhuis worden verwezen. We willen ook onderzoeken of een nieuw stofje, maleïnezuur, dat gevonden is bij sommige kinderen met verhoogd SA maar zonder TT1 ook gebruikt kan worden om de screening op TT1 te verbeteren.

UMD Catalyst Grant: €20.000,00

Samenvatting: In de diagnostiek van metabole ziekten wordt tegenwoordig veelal gebruik gemaakt van uitgebreide, ongerichte genetische analyse. Dit heeft geleid tot een hoger percentage patiënten met een diagnose, maar daarnaast is er ook een grote groep patiënten waarbij tot dusver nog onbekende genetische varianten worden gevonden. Om bij deze patiënten een diagnose te kunnen stellen, is functionele bevestiging nodig dat een ontdekte genetische variant inderdaad de oorzaak van de metabole ziekte is. Voor veel eiwitten zijn er geen functionele tests beschikbaar, maar in veel gevallen is de concentratie van het aangedane eiwit wel verlaagd in gekweekte huidcellen van patiënten. In dit project wordt een methode ontwikkeld om gelijktijdig de concentratie van meer dan 2000 eiwitten te meten in gekweekte huidcellen van patiënten. Deze methode kan daarmee worden ingezet om nieuwe genetische varianten in meerdere klassen metabole ziekten functioneel te onderzoeken en daarmee voor deze patiënten een diagnose mogelijk te maken.

UMD Catalyst Grant: €20.000,-

Samenvatting: Onderzoek naar de spiersymptomen bij metabole ziekten is lastig doordat er geen goede modelsystemen zijn. Eenmalig kan eventueel een spierbiopt genomen worden, maar dit is een invasieve procedure. Dit onderzoek zal het mogelijk maken om de oorzaak en mogelijkheden voor behandeling te onderzoeken van de spiersymptomen bij metabole ziekten. Om dit te bereiken zullen spiercellen gemaakt worden uit huidcellen van patiënten met een metabole ziekte, in dit project PGM1 deficiëntie als voorbeeld. De protocollen om het metabolisme goed te bestuderen in deze cellen zullen ontwikkeld worden, waarmee het mogelijk zal worden om behandelingsopties te testen.

UMD Catalyst Grant: € 14.625,00

Samenvatting: Leveraandoeningen, met name levertumoren, veroorzaken ernstige complicaties bij volwassen patiënten met Glycogeen Stapelingsziekte type 1a (GSD Ia). De huidige dieettherapie, welke gericht is op het voorkomen van lage bloedsuikerspiegels, is niet effectief is voor de behandeling van leveraandoeningen. Daarom is het cruciaal om nieuwe behandelmethoden te ontwikkelen. Dit onderzoek in het UMCG en AMC richt zich op het voedingssupplement Nicotinamide Riboside (NR). Onderzocht zal worden of NR effectief is voor het behandelen van leveraandoeningen in muizen met GSD Ia. NR supplementen zouden in dat geval mogelijk op korte termijn kunnen bijdragen aan een betere behandeling van leveraandoeningen bij patiënten met GSD Ia.

UMD Catalyst Grant: €15.000,00

Samenvatting: Bij genetisch onderzoek van patiënten verdacht van een mitochondriële aandoening worden regelmatig genetische variaties in het mtDNA gevonden waarvan niet duidelijk is of deze de ziekte van de patiënt zouden kunnen veroorzaken. Met behulp van functioneel onderzoek in patiëntencellen die in het laboratorium kunnen worden gekweekt vanuit een huidbiopt is het dankzij een nieuw ontwikkelde methode nu mogelijk om met zekerheid vast te stellen of dergelijke genetische variaties ziekte veroorzakend zijn, of slechts onschuldige genetische variaties. De uitslagen van dit onderzoek geven duidelijkheid aan patiënten en hun over de oorzaak van de ziekte van de patiënt, en ook over de kans dat de ziekte eventueel zich voor kan doen bij familieleden.

UMD Catalyst Grant: €15.000,00

Samenvatting: Lysosomale stapelingsziekten worden veroorzaakt door een niet-werkend enzym in het lysosoom, het recycle centrum van de cel voor voedingsstoffen en bouwmaterialen. Wanneer zo’n enzym geen stoffen meer kan afbreken, stapelen deze stoffen zich op over de tijd. Deze stoornissen kunnen worden aangetoond door het meten van enzymactiviteit in bloedcellen, gekweekte cellen of uitgestreken bloed afkomstig van de patiënt. Daarnaast is het aantonen van een bekende mutatie in het coderende gen een aanvullende diagnostische test. Ontwikkelingen op het gebied van activiteitsmetingen maken het mogelijk de diagnostiek te verbeteren, zodat het aantal patiënten dat een zekere en juiste diagnose krijgt verder toeneemt. Wij willen op basis van nieuwe, gevoeligere technologie de enzymactiviteit meten en die correleren aan de ontwikkeling van lysosomale stapelingsziekten. Hierdoor kunnen we diagnostiek betrouwbaarder maken, en waarschijnlijk het ziektebeloop voor iedere patiënt beter voorspellen.

UMD Catalyst Grant: €15.000,00

Samenvatting: Congenitale defecten in de glycosylering (CDG) worden klassiek gezien als een homogene groep multisysteem-ziekten. In de laatste jaren hebben we ontdekt dat een subgroep van defecten met het lipiden metabolisme te maken heeft, waarvoor we nog geen goede diagnostische biomarkers hebben en waarvan we het mechanisme slecht begrijpen. Dit staat het opbouwen van onderzoek naar therapie in de weg. In dit project kijken we middels lipidomics op grote schaal naar lipidengroepen, in bloed en fibroblasten van patiënten. Op deze manier kunnen we tegelijkertijd naar diagnostische markers zoeken en krijgen we informatie over de biologische routes die aangetast zijn.

UMD Catalyst Grant: €15.000,00

Samenvatting: In de huidige zorg krijgt een groot deel van de patiënten met een erfelijke metabole ziekte een diagnose nadat hun DNA (erfelijke materiaal) is bekeken door middel van een exoomanalyse. Dit betekent dat de andere helft niet weet wat de genetische oorzaak van hun aandoening is. Dit leidt tot onzekerheid over het ziektebeloop, het ontbreken van zekerheid over de overerving en risico’s voor volgende kinderen en broers en zussen en maakt gerichte behandeling onmogelijk. Het doel van dit project is om te ontdekken welk foutje in het DNA onze patiënten ziek maakt en dat doen we door gebruik te maken van de state-of-the-art experimentele en computationele analyse methoden. We combineren informatie uit het DNA (genoom) met informatie uit het RNA van dezelfde patiënt en krijgen hierdoor een beter beeld van welke foutjes in het DNA kunnen leiden tot ziekte en welke niet. Hierdoor verwachten we meer patiënten sneller van een diagnose te kunnen voorzien.

UMD Catalyst Grant: €15.000,00

Samenvatting: GRIN2B deficiëntie, een erfelijke metabole ziekte, wordt veroorzaakt door een foutje in het DNA. Dit resulteert in een stoornis van de chemische signalen in het brein, specifiek de NMDA receptor. Hierdoor lijdt het aangedane kind aan een ontwikkelingsstoornis, met moeilijk behandelbare epilepsie, ontwikkelingsachterstand (taal/spraak/motoriek), gedrags- en slaapstoornissen. Tot op heden is er geen behandeling voor deze ernstig aangedane groep kinderen.
Serine is een natuurlijk en veilig product en activeert de NMDA receptor. Dit is bevestigd door labexperimenten. De hoofdaanvrager heeft op basis hiervan als eerste in Nederland een 5-jarige patiënte met GRIN2B deficiëntie behandeld met L-serine waarbij na 1 jaar duidelijke verbeteringen in motoriek, cognitie en communicatie te zien waren. L-serine is dus een veelbelovende behandeling voor andere patiënten met GRIN(2B) deficiëntie. Ons landelijk samenwerkingsverband tussen artsen, onderzoekers, apothekers, methodologen en patiënten wil in deze studie de effectiviteit in grotere aantallen vastleggen, en L-serine toegankelijk maken voor alle aangedane patiënten.

UMD Catalyst Grant: €12.500,00

Samenvatting: Lysosomale zure lipase deficiëntie (LALD) is een erfelijke stofwisselingsziekte die gepaard gaat met stapeling van cholesterol in onder andere cellen van de lever en darmen. Als gevolg van een tekort aan het LAL enzym worden patiënten met LALD gekenmerkt door een vergrote lever, vergrote milt en verhoogd cholesterol in het bloed. De ernst van de ziekte kan echter per patiënt verschillen. De vraag is of bij sommige LALD patiënten met cholesterolverlagers, zogenaamde statines, de cholesterolstapeling kan worden voorkomen. Wij denken dat de hoeveelheid resterend LAL enzym hiervoor bepalend is. In deze studie willen wij onderzoeken of het geven van statines aan fibroblasten (huidcellen) van LALD patiënten stapeling bij sommige patiënten kan voorkomen. We hopen hiermee in de toekomst meer gepersonaliseerde behandelingen voor LALD patiënten te kunnen bieden.

UMD Catalyst Grant: €15.000,00

Samenvatting: Aangeboren ontwikkelingsstoornissen kennen honderden verschillende genetische oorzaken. Het effect van deze genen op biologische mechanismen en de uiteindelijke uiting in klinische verschijnselen, is nog maar beperkt opgehelderd. Waarschijnlijk komt een aanzienlijk deel van deze mechanismen samen in verstoorde energie-/stofwisselingsprocessen, hoewel de betreffende aandoeningen niet bekend zijn als primaire stofwisselingsziekten. Op basis van ons onderzoek denken we dat bij het Kleefstra syndroom, veroorzaakt door mutaties in het gen EHMT1, dergelijke verstoorde stofwisselingsprocessen een rol spelen. Bij de patiënten zien we naast ontwikkelingsachterstand, spierslapte, beperkte energie en verhoogd voorkomen van obesitas een plotseling verlies van dagelijks functioneren (regressie). In een fruitvlieg model voor deze aandoening zien we een ernstig verstoorde stofwisseling. Door gebruik te maken van huidige kennis en technieken willen wij dit verder ontrafelen in patiënten en modelvliegjes. Dit onderzoek is relevant voor andere verborgen stofwisselingsziekten en kan inzichten opleveren die nodig zijn om regressie bij het Kleefstra syndroom te voorkomen en behandelen.